3.1 Visie op het traject
Kinderen zijn de toekomst. Helaas zien we dat veel kinderen steeds ongezonder leven en dat daarmee ook hun toekomst steeds ongezonder wordt. Van de kinderen tussen de vier en twaalf jaar:
- Eet volgens de Richtlijnen Goede Voeding van de Gezondheidsraad, 31 procent genoeg fruit en 33 procent genoeg groenten (RIVM, 2014).
- Bewegen te veel kinderen onvoldoende. Het aantal kinderen van zes tot twaalf jaar dat voldoet aan de beweegnorm bedraagt slechts 55 procent (CBS, 2017).
- Brengen kinderen te veel uren zittend door. Het aantal uren dat kinderen van vier tot twaalf jaar zittend doorbrengen, is de afgelopen jaren toegenomen (RIVM, 2015).
- Zijn de motorische vaardigheden afgenomen.
- Heeft zo’n veertien procent van de jongens en zeventien procent van de meisjes tussen de vier en vijftien jaar overgewicht.
- Voelen de meeste kinderen zich geaccepteerd door andere kinderen op school, maar zegt toch ruim tien procent van de basisschoolleerlingen in de afgelopen maanden gepest te zijn (Collard, Chinapaw, Verhagen, Valkenberg & Lucassen, 2014, CBS 2015).
Deze gegevens laten zien dat er wel degelijk iets aan de hand is. De overheid probeert deze trend te stoppen door met diverse maatregelen een gezonde levensstijl te stimuleren (Ensink, 2015). Een deel van deze maatregelen richt zich op de jeugd. Het is belangrijk om al vroeg te beginnen met een gezonde levensstijl. Als je jong bent, leg je lichamelijk en geestelijk de basis voor later. “Kinderen die op jonge leeftijd al kampen met gezondheidsproblemen die komen door een ongezonde leefstijl, halen dat later maar heel moeilijk of helemaal niet meer in” (RIVM, z.j.).
Het primair onderwijs heeft de opdracht zorg te dragen voor de brede ontwikkeling van leerlingen. Dat wil zeggen: zorgen dat alle leerlingen zich op cognitief, sociaal-emotioneel, cultureel en lichamelijk gebied optimaal kunnen ontplooien en goed voorbereid zijn op hun verdere (school)loopbaan. Hiervoor is het belangrijk dat kinderen lekker in hun vel zitten. Op die manier kunnen zij beter werken en leren (RIVM, z.j.). Kinderen brengen veel tijd door op school. Daarmee is deze plek bij uitstek geschikt om kinderen te bereiken. Scholen beïnvloeden de gezondheid van kinderen via educatie maar ook via het schoolklimaat, de geschreven en ongeschreven regels en het (voorbeeld)gedrag van medewerkers en leerlingen onderling (CDC, 2011).
Gezonde Schoolaanpak
Door de stimulerende overheid en de maatschappelijke aandacht voor een gezonde leefstijl is het aantal scholen dat aangeeft te (gaan) werken aan de gezondheid van leerlingen gegroeid (Reijgersberg, Lucassen & Dopp, 2014). In 2012 is de ‘Onderwijsagenda Sport, Bewegen en Gezonde Leefstijl (SBGL) 2012-2016’ opgesteld in opdracht van de ministeries van OCW en VWS. Deze agenda heeft als hoofddoel: het stimuleren van scholen om te komen tot schoolbeleid voor bewegen, sport en een gezonde leefstijl (Putten van der, Oostrom van & Faber, 2012). Scholen die structureel aan gezondheid werken, kunnen zich profileren als ‘Gezonde School’ (RIVM, 2016). Een ‘Gezonde School’ werkt structureel en integraal aan één of meerdere gezondheidsthema’s. Met integraal wordt bedoeld: werken aan gezondheid en gezonde leefstijl op de volgende vier pijlers: signaleren, educatie, omgeving en beleid. De school heeft dus niet alleen aandacht voor educatie, maar ook voor een gezonde schoolomgeving, signaleren en doorverwijzen, leerlingenzorg en regelgeving (Willemse, 2013). Om daadwerkelijk effect te hebben op gezondheids- en onderwijsuitkomsten is het nodig dat de activiteiten planmatig worden uitgevoerd, structureel en integraal zijn (Bos, Jongh de, Wilhelmus, & Paulussen, 2010, Stewart-Brown, 2006). Voor basisscholen is het een uitdaging om vorm te geven aan deze samenhangende beleidsontwikkeling en uitvoering. Dit stelt eisen aan de structuur van een school, aan leerkrachten, schoolleiders en aan ouders (Ark van, 2014).
In opdracht van het Ministerie van VWS werken zes lerarenopleidingen basisonderwijs samen aan een traject voor het opleiden van Specialisten Sportieve en Gezonde School. Juist deze specialisten worden opgeleid om vorm te geven aan een samenhangende beleidsontwikkeling en uitvoering op het gebied van een gezonde leefstijl binnen de school.